مراحل ساخت ساختمان

یک ساختمان در طی مراحلی می تواند کامل شود ، از این رو مراحل ساخت ساختمان به صورت مرحله به مرحله اجرا می گردد تا ساخت ساختمان به اتمام برسد. در این مقاله به صورت تشریحی و کامل همراه با فیلم های مرتبط مراحل ساخت ساختمان و خانه را بررسی می نماییم. پس با همراه ما در این مقاله باشید. این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا به صورت کلی نسبت به مراحل اصلی ساخت یک ساختمان آشنایی پیدا کنید.

انواع ساختمانها از لحاظ مصالح مصرفی

١.ساختمانهای بتنی

٢.ساختمانهای فلزی

٣.ساختمانهای آجری

۴.ساختمانهای خشتی و گلی

۱- بازدید از زمین و ریشه کنی :

مراحل ساخت ساختمان را باید به بخش های گوناگون تقسیم بندی کرد . به طور کلی برای ساخت سازی طی کردن مراحل زیر اجباری است : بازدید از زمین و ریشه کنی ، نقشه برداری و پیاده کردن نقشه ، پیاده کردن محل پی ها و شناژ ها ، آرماتور بندی ، قالب بندی ، ساخت بتن ، بتن ریزی ، اجرای به ترتیب ستون ها ، تیر ها و سقف ها. بازدید از زمین و یافتن نقطه ای قابل قبول برای شروع پروژه : برای آغاز هر گونه عملیات ساختمانی لازم می باشد منطقه مورد نظر بررسی قرار گیرد ، فاصله تا خیابان و پل و منابغ آب و غیره اندازه گیری شده و خاک زمین ( از طریق نمونه برداری و فرستادن به آزمایش خاک ) بررسی شود . آزمایش خاک به این دلیل صورت می گیرد که مطمئن شویم خاک منطقه توانایی تحمل بار ساختمان یک یا چند طبقه ما را دارد . باید منطقه را از لحاظ دسترسی به جا های مختلف بررسی شود و از امکان عبور و مرور ماشین آلات اطمینان حاصل کرد . همچنین باید زمین را با نقشه ی قبلی مطابقت داد و زوایای مختلف آن را در نظر گرفت .

۲- پیاده سازی نقشه :

پس از بازدید محل و ریشه‌کنی ، وقت پیاده کردن نقشه بر روی زمین می باشد. منظور از پیاده کردن نقشه یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بر روی زمین به وسیله ابزار آلات در دسترس با ابعاد اصلی به طوری که محل دقیق پی ها و ستون ها و دیوار ها و عرض پی ها روی زمین به خوبی مشخص باشد. می توان گفت این مرحله مهم ترین عنصر در ساخت سازه است . اگر به درستی صورت نگیرد گاهی ممکن است منجر به لزوم تخریب ساختمان گردد . در طر این مرحله باید نقشه را از روی کاغذ بر روی زمین پیاده کرد . به این گونه که محل پی ها ، ستون ها و … را با روش های گوناگون مشخص می کنیم . انتخاب روش بستگی به ابعاد پروژه دارد . اگر سازه کوچک باشد از طریق متر و ریسمان و گچ ( یعنی به صورت دستی ) اگر عظیم باشد با دوربین نقشه برداری انجام می گیرد .عرض و طول و عمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد در ساختمان های بزرگ قبل از شروع کار بوسیله آزمایشات مکانیک خاک قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده واز روی آن محاسبات ابعاد پی را تعیین می نمایند ولی در ساختمان های کوچک که آزمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم . اغلب مواقع قدرت مجاز تحملی زمین برای ساختمان های کوچک با مشاهده خاک پی و دیدن طبقات آن و طرز قرار گزفتن دانه ها به روی همدیگر یا با ضربه زدن به وسیله کلنگ به محل پی قابل تشخیص می باشد .

نقشه زبان افراد فنی بوده و بایستی یک فرد فنی این زبان را با تمام رموز آن بشناسد. به بیان دیگر از عهده ی ترسیم نقشه به طور درست و اصولی برآمده و توانایی درک و خواندن آن را نیز داشته باشد.

نقشه کشی ساختمان کار فنی و نیز هنری است.

۱)بخش فنی آن مربوط به رعایت نکات ترسیمی است، این بخش را می توان در کلاس درس فراگرفت.

۲)بخش هنری آن مربوط به زیبائی و تمیزی ترسیمات می باشد، این بخش با کوشش و تمرین مداوم بدست می آید.

۳- گود برداری :

در این مرحله اقدام به خاکبرداری محل نقشه می شود تا به خاک بکر رسید. انجام این عمل به آن علت است که همانطور که گفتیم زمین ، بار کلی ساختمان را تحمل می کند لذا باید پی ها بر روی یک سطح محکم و بدون رانش قرار بگیرد تا در آینده پس از اتمام پروژه و در نتیجه ی بارگذاری ، پی ها نشست بیش از حد نداشته باشند و یا اینکه نشستهای متفاوت داشته باشند. البته اگر زمین موجود ، بدون خاکبرداری ، بکر باشد ، باز هم باید اقدام به گودبرداری کرد. این عمل بدان علت است که همانطور که می دانیم پی از قسمتهای مهم سازه می باشد. و جنس آن از بتن می باشد همانطور که می دانیم بتن از دو المان آرماتور آهنی و ملات سیمان ماسه شن تشکیل شده است. آهن در مقابل سولفاتها و موادی همچون کلر و آب حساس است و در صورت وجود این عوامل در کنار آهن ، آهن زنگ زده و مقاومت فشاری و کششی خود را از دست می دهد. همچنین ملات سیمان هم در مقابل آب ضربه پذیر است و مقاومت خود را از دست می دهد. بنابر این سطح زیرین پی ها باید حداقل ۱٫۵ الی ۲ متر پایین تر از تراز کف زمین باشد.

گود برداری امری ضروری است که ربطی به کیفیت خاک ندارد . در هر شرایطی باید خاک بر داری انجام شود تا پی های ساختمان روی محلی بدون رانش گذاشته شوند. این کار باعث می شود پس از اتمام کار پی ها نشست های نا برابر نداشته باشند . بخش های پایین تر از سطح طبیعی مانند پارکینگ و موتور خانه در قسمت گود برداری شده قرار می گیرند .

عملیات مقدماتی و گود برداری:

۱٫ زمین مورد نظر را از لحاظ استحکام دقیقا مورد بررسی قرار گیرد.

۲٫ موقعیت تاسیسات زیرزمینی از قبیل کانال های فاضلاب، لوله کشی، آب، گاز، کابل های برق، تلفن و غیره که ممکن در حین انجام عملیات گودبرداری موجب بروز خطر حادثه گردند و یا خود دچار خسارت شوند، باید مورد شناسایی قرار گرفته و در صورت لزوم نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آن ها اقدام گردد.

۳٫ در صورتی که تغییر مسیر یا قطع جریان تاسیسات مندرج در بند ۲ امکان پذیر نباشد باید به طرق مقتضی از قبیل نگه داشتن به طور معلق و یا محصور کردن و غیره، نسبت به حفاظت آن ها اقدام شود.

۴- پی سازی :

قالب بندی پی به صورت بلوک چینی در ساختمان انجام می شود. پس از اجرای بلوک چینی ها نوبت به اجرای بتن مگر می رسد.

بتن مگر معمولا به دو دلیل مورد استفاده قرار می گیرد :

۱: برای جلوگیری از تماس مستقیم بتن اصلی فونداسیون با خاک

۲: برای رگلاژ کف فونداسیون و ایجاد سطحی صاف برای ادامه پی سازی

قبل از ایجاد پی ها و آرماتور گذاری ابتدا مخلوطی از آهک و شفته روی سطوح مورد نظر زمین و پس از آن ۵ تا ۱۰ میلیمتر بتن ( اصطلاحا بتن لاغر ) ریخته می شود . این کار بهخ یک سطح شدن زیر پی ها کمک می کند و نا همواری های سطح خاک را می گیرد. پی های ساختمان انواع مختلفی دارند : پی های عمومی ، پی های نواری و پی های نقطه ای . ساخت پی های سراسری نیازمند محاسبات بسیار دقیق هستند . در ساختمان های سنگین طول و عرض پی ها بیشتر از ساختمان های کوچک تر است .

پی سازی چند مرحله دارد :

۱٫ آزمایش زمین از لحاظ مقاومت

۲٫ پی کنی

۳٫ پی سازی

گاهی پس از پی کنی به طبقه ای از زمین محکم و سفت می رسند و پی سازی را شروع می کنند ولی پس از چندی ساختمان ترک بر می دارد . علت آن این است که زمین سفتی که به آن رسیده اند از طبقهُ نازکی بوده است و متوجه آن نشده اند ولی برای اطمینان در جاهای مختلف زمین می زنند تا از طبقات مختلف زمین آگاهی پیدا کنند و بعد شفته ریزی را شروع می کنند این عمل را در ساختمان گمانه زنی (سنداژ) می گویند .

۵- آرماتوربندی :

آرماتوربندی کاری تخصصی میباشد و دقت و نظارت جدی بر آن الزامی است. در برخی شرایط تمام مقاومت پی را آرماتورها تامین می کنند. مهندسین ناظر موظف هستند قبل از اجرای بتن ریزی از آرماتوربندی فونداسیون بازدید به عمل آورده و تا پایان بتن ریزی نظارت مستمر و مستقیم داشته باشند. آرماتور چینی در پی های منفرد به این صورت انجام می گیردکه تک تک پی ها از روی نقشه دقیقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره آرماتور ها دقیقا مشخص می شود ( تمامی آرماتورها در ساختمان های بتنی آجدار می باشد ) سپس بوسیله قیچی و آچار های مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها را بریده و خم می کنند . برای پی های منفرد یک ردیف آرماتور به صورت شبکه ای در زیر فنداسیون قرار داده می شود که آرماتور های هر ردیف شبکه را به وسیله سیم مفتول ( نمره ۴ یا ۶) به آرماتور های ردیف دیگر شبکه متصل می شود .

شناژ در زبان فرانسوی به معنای زنجیره است . شناژ ها با این هدف گذاشته می شوند که بخش های مختلف سازه به هم متصل شده و با را انتقال دهند . در این صورت هنگام وزش باد یا آمدن زلزله نیروی زیاد به یک نقطه از ساختمان وارد نمی شود . همچنین مناطق مختلف ساختمان نشست یکسان خواهند داشت . شناژ را میتوان با استفاده از میلگرد ، تیر آهن یا تیر چوبی ساخت .

در پی میل گردها را در دو جهت به صورت مشبک به یکدیگر بافته و آن را در حدود ۵ سانتی متر بالاتر از کف روی بتن مگر قرار می دهند. به منظور وصله باید با توجه به آیین نامه و همچنین قطر میلگرد طول وصله را محاسبه کرد و در نقاطی که آماتورها نیاز به وصله دارند، آرماتور جدید را با این طول روی آرماتور قبلی به وسیله مفتول و به صورت Overlap اجرا نماییم.

آرماتورهای ریشه یا انتظار که برای اتصال شالوده به ستون بکار می رود باید تا سطح آرماتورهای زیرین پی ادامه داشته باشد ولی اگر ارتفاع پی از ۲۵/۱ متر تجاور کند می توان فقط ۴عدد آرماتورهای گوشه های ستون را تا آرماتور زیرین پی ادامه داد و بقیه آرماتورهای ستون را به اندازه صافی داخل بتن پی نمود و کلیه آرماتورها ریشه باید در انتهای دارای خم۹۰۰باشند .واین آرماتورها به صورت خاموت به یکدیگر متصل شوند ودر داخل پی به خوبی مستقر شوند و یا به عبارت دیگر باید خاموتهای ستون تا داخل پی ادامه یابد وطول آن قسمتی از آرماتور ریشه که باید خارج از پی قرار گیرد تا میلگردهای ستون به آنها بسته شوند این کار به وسیله مهندس محاسب تعیین می گردد ولی هیچگاه نباید از۵۰ الی ۶۰ سانتی متر کمتر باشد .

۶- قالب بندی :

بعد از این مرحله نوبت به قالب بندی می رسد . قالب هایی که برای عملیات بتنی ساخته می شوند اغلب چوبی می باشند ولی برای بعضی قسمت ها مانند ستون ها ، از قالب های فلزی نیز استفاده می شود . البته می توان از تیغه آجری به جای قالب در اطراف پی بهره برد. قالب ها علاوه بر شکل دادن به بتن ، وزن آن را نیز تا زمان سخت شدن تحمل می نمایند . بدین لحاظ اگر در اجرای آن دقت کافی نشود ممکن است در موقع بتن ریزی واژگون شده و موجب خسارت شود . از این رو این قالب ها را بوسیله میخ و سیم آرماتور بندی به یکدیگر یا به آرماتور ها وصل می کنند و آن ها را در جا محکم می کنند . شکل قطعات بتن با اندازه آن ها که باید ریخته شود باید به وسیله قالب تهیه شود تخته و چوبی که برای قالب بندی مصرف می شود باید کاملا خشک بوده و در برابر رطوبت تغییر شکل ندهد . این تخته ها باید به اندازه کافی نرم باشد تا در موقع نجاری دچار اشکال نشویم و از طرفی چون باید آن چنان محکم باشد که بتواند وزن بتن و آرماتور و وسایل بتن ریزی از قبیل چرخ دستی ، ویبراتور و غیره را به خوبی تحمل نماید . در ضمن قالب ها را کاملا به آرماتور ها نمی چسبانند بلکه ۲٫۵ الی ۵ سانتی متر فضا به عنوان کاور در نظر می گیرند تا بتن به خوبی سطح آرماتور را پوشش دهد . به منظور این عمل می توان از تکه ها س سیمانی بهره برد و یا از فاصله نگهدارهل که در بازار موجود است بهره برد.

قالب بندی برای شکل دادن بتن و تحمل وزن بتن ریخته شده تا زمان سخت شدن انجام می شود . در این مرحله باید توجه داشت که قالب های قبل از ریختن بتن تمیز و بدون رطوبت باشند . قالب ها اکثرا چوبی و در موارد اندکی ( قالب ستون ها ) فلزی هستند . قبل از ریختن بتن به قالب ها روغن مخصوص می زنند تا به راحتی از بتن جدا شده و از خشکی بیش از حد در بیایند .

پس از بستن قالب باید قالب را تراز کرد یعنی مطمئن شد که هر چهار طرف قالب در یک خط مستقیم بالا رفته اند برای این منظور قالب را شاقول می کنند. شاقول وسیله ای است مرکب از یک مخروط که یک نخ به آن متصل است بر روی مخروط یک صفحه نازک کوچک نیز قرار دارد نخ به یک چوب وصل می شود این چوب باید اندازه اش کاملاً مشخص باشد.

عملکردهای قالب باید:

بتن را در شکل مورد نظر نگه دارد.

به سطح آن نمای دلخواه دهد.

وزن بتن را تا زمان سخت شدن و کسب مقاومت کافی تحمل کند.

بتن را در مقابل صدمات مکانیکی حفظ کند.

از کم شدن رطوبت بتن و نشت شیره آن جلوگیری نماید.

عایقی مناسب در برابر سرما و گرمای محیط باشد.

میلگردها و سایر قطعاتی را که داخل بتن قرار می گیرند در محل مورد نظر نگاه دارد.

در برابر نیروهای ناشی از لرزاندن و مرتعش ساختن بتن مقاومت کند.

بدون آسیب رساندن به بتن از آن جدا شود.

۷- بتن سازی و بتن ریزی  :

در این مرحله نوبت به بتن سازی می رسد ولی قبل از آن باید نسبت های مخلوط کردن اجزاء بتن تعیین شود . منظور از نسبت مخلوط کردن اجزاء بتن آنست که نسبت مناسبی برای اختلاط شن و ماسه به دست بیاوریم تا دانه های ریزتر فضای بین دانه های درشت تر را پر کرده و جسم توپر بدون فضای خالی و با حداکثر وزن مخصوص به دست آید همچنین تعیین مقدار لازم آب به طوری که بتن براحتی قابل حمل و نقل بوده و در قالب خود جا گرفته و دور میل گرد ها را احاطه نموده و کلیه فضای خالی قالب را پر نماید و در مجاورت آن فعل و انفعالات شیمیایی سیمان شروع شده و تا مرحله سخت شدن ادامه یابد . و بالاخره تعیین مقدار سیمان مورد لزوم برای به دست آوردن بتن با مقاومت کافی که بتواند براحتی بارهای وارده ساختمان را تحمل نماید . در این مرحله باید دقت کرد که حداقل عیار سیمان در پی ها برای ایننکه میلگردهای درون بتن سالم بمانند ۲۴۰ است.

بتن مخلوطی از سیمان ، سنگ  دانه ، آب  و مواد افزودنی است که باید با نسبت های تناسب مشخص با هم مخلوط شوند . طرح اختلاط بتن این نسبت ها را معین می کند . بتن باید کارایی و روانی مطلوب را  داشته باشد تا به آسانی فضای بین میلگرد ها را در قالب پر کند .

بتن مگر چیست؟

بتن با عیار کم سیمان زیر فنداسیون که بتن نظافت نیز نامیده می شود معمولا به ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و از هر طرف ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر بزرگتر از خود فنداسیون ریخته میشود.

۸- اجرای تیر ها و ستون ها :

بعد از بتن ریزی پی ، قفسه آرماتور های ستون را که از قبل مطابق با نقشه بافته و آماده شده است به آرماتور های ریشه متصل می نمایند این کار باید حداقل ۳ الی ۴ روز بعد از بتن ریزی پی انجام شود زیرا در غیر این صورت با توجه به اینکه بتن پی هنوز سخت نشده است در اثر لنگر آرماتور های ستون میلگرد های ریشه از جای خود تکان خورده و پی متلاشی می شود . بعد از بستن آرماتور های ستون برای تثبیت موقعیت هر ستون ، ابعاد آن را بوسیله تیرهای چوبی در پای ستون مشخص می نمایند باید توجه داشت که هیچوقت نباید برای تثبیت ابعاد ستون باریختن بتن در پای آن اقدام نمود .

تیرها قسمتی از ساختمان های بتنی می باشند که بار سقف را به ستون منتقل نموده و ستون به پی و بالاخره پی به زمین منتقل می نماید. بعد از اتمام بتن ریزی کلیه ستون ها و قالب برداری از آن ها ، اقدام به قالب بندی تیر های اصلی می نمایند. در ساختمان هائی که سقف آن تیرچه و بلوک می باشد معمولا سقف و تیرچه را یکپارچه بتن ریزی می نمایند .

مراحل بعدی شامل : بتن ریزی پاگرد – دیوار چینی – ساخت سقف – سفید کاری سقف و دیوارها – تاسیسات آب برق و گاز – ساخت نمای بیرونی و نازک کاری – نقاشی ساختمان می باشد که در این مقاله از مراحل ساخت ساختمان و خانه تشریح نشده اند. این مباحث را می توانید در بخش های دیگر سایت مطالعه نمایید.

 هر قسمت از ساختمان که پایین تر از سطح زمین ساخته شود اصطلاحا به آن زیرزمین گفته می شود. معمولا قسمتهای ساختمان که دارای اهمیت کمتری است در زیرزمین ساخته می شود مانند انبارها ، پارکینگ ها و موتورخانه ها.نظر به اینکه دیوارهای خارجی و جانبی زیرزمین با خاک در تماس است اگر در موقع ساختن رعایت اصول فنی در آن به عمل نیاید همیشه رطوبت به داخل زیرزمین نفوذ نموده و ایجاد مزاحمت می نماید روی این اصل در موقع ساختن دیوار زیرزمین یک لایه قیرگونی بین لایه های ان به کار می بند. تا مانع نفوذ رطوبت به داخل زیرزمین شود طریقه انداختن قیرگونی بدین ترتیب است که اول یک دیوار محافظ در حدود ۱۰ الی ۲۰ سانتی متر کار می کنند و بعد روی آن سیمان کاری کرده با ماسه و سیمان و بعد دو لایه قیر و یک لایه گونی به پلاستر می چسبانند. و بعد دیوار اصلی را شروع می کنند تا مانعی در برابر رطوبت قرار گیرد .

مراحل ساخت یک ساختمان به صورت خلاصه

فصل اول . پی سازی :  

۱) گود برداری                ۲) پی کنی                  ۳) بتن مگر

فصل دوم . آرماتور بندی :

۱) بستن آرماتور                               ۲) خم کردن آرماتورها

۳) وصله کردن آرماتورها                    ۴) آرماتورهای ریشه یا انتظار

۵) چگونه شبکه میلگرد ستون را به ریشه وصل کنیم

فصل سوم .قالب بندی و بتن ریزی :

۱) قالب بندی                   ۲) انواع قالب              ۳) بازکردن قالب

۱-۲ قالب بندی پی    ۲-۲ قالب بندی ستونها   ۳-۲ قالب تیرهای اصلی   ۴-۲ قالب سقف ها

فصل چهارم . مطالب عمومی ساختمان :

  ۱) بتن مگر            ۲) دیوار زیرزمین                      ۳) دیوارســازی

  ۴) هشته گیر           ۵) ملات                                ۶) سقــف

 ۷ ) شمشه گیری        ۸) سنگ قرنیز                        ۹)کف سازی نهایی

۱۰) سرویس ها     ۱-۱۰) بتن سبک برای شیب         ۲-۱۰) یـــک لایــه ماسه و سیمان              ۳-۱۰) قیرو گونی               ۴-۱۰) فـرش کـف

در این مقاله سعی شده تا ضمن ارایه توضیحات کامل مراحل ساخت ساختمان و مراحل ساخت خانه ، از منابع متنوعی سایت های ایرانی استفاده شود تا نکات مفید نیز جهت اطلاع شما جمع آوری گردد. در مورد سایر موارد نیز می توانید از مقالات دیگر سایت استفاده نمایید.

منبع: وبلاگ خدمات ساختمانی پایتخت